کابل قدرت یا کابل فشار قوی (HV: high voltage cable) برای انتقال انرژی الکتریکی استفاده می شود که ولتاژ بسیار بالایی داشته باشند. یعنی تامین این انرژی در فضای باز، درون آب، داخل ساختمان، نیروگاه ها، مراکز توزیع، مصارف صنعتی و… به وسیله کابل قدرت انجام می گیرد. هر کدام از این کابل ها کاربرد مشخصی دارند. در ایران اولین شرکت تولید کننده کابل قدرت، برند سیم و کابل ابهر بوده است. کابل های قدرت به منظور بهره گیری از ولتاژهای ۶۳ و ۱۳۲ کیلو ولت که استاندارد شبکه های فوق توزیع است، تولید می شوند.
در صنعت تولید کابل های فشار قوی، استاندارد دقیقی برای همه کارخانه ها و تولید کننده ها مشخص نمی شود. تقریبا می توان گفت که هر برند موجود در بازار استاندارد کابل قدرت خودش را دارد. شرکت های تولیدی محصولات را بر اساس تقاضای مصرف کنندگان و فاکتورهای مختص به برند خود عرضه می کنند با این حال استاندارد های متنوعی در ساخت کابل های فشار قوی به کار می رود. البته تمامی این استاندارد ها معمولا بر روی لایه نهایی کابل درج می شوند.
انواع کابل قدرت
به طور کلی کابل های فشار قوی به دو دسته ی کابل قدرت گازی و کابل قدرت روغنی تقسیم بندی می شوند. هر کدام از این دسته ها زیر مجموعه های مختلفی دارند که در برابر حلال ها، اشعه ها و صدمات مکانیکی مقاومت بالایی از خود نشان می دهند. نوعی از کابل های قدرت هم به کابل قدرت زره دار معروف اند که روکش PVC دارند و در برابر عوامل بیرونی بسیار مقاوم اند. برای محافظت از این کابل ها نیاز به لوله کاندوئیت دارید
انواع استاندارد کابل قدرت
همانطور که گفته شد انواع مختلفی از استاندارد ها در صنعت تولید کابل قدرت استفاده می شوند که هر کدام ویژگی های خاص خودشان را دارند، از جمله:
● استاندارد VDE
● استاندارد BS
● استاندارد IEC
● استاندارد ISIRI
● استاندارد ASTM
اجزا تشکیل دهنده کابل قدرت
مواد به کار رفته در تولید کابل های فشار قوی و کیفیت آنها تاثیر مستقیمی در استاندارد های این امر دارند. هر کابل قدرت از چند بخش مختلف تشکیل شده که با توجه به نیاز مصرف کننده، نوع کنار هم قرار گرفتن آنها و در نتیجه نوع هر کابل با دیگری متفاوت است. اجزای تشکیل دهنده کابل قدرت و سایر کابل ها مانند کابل های کنترلی تقریبا مشابه هستند. این اجزا عبارتند از:
(به ترتیب از داخلی ترین بخش به خارجی ترین بخش کابل)
1. بخش هادی
2. بخش اسکرین هادی
3. بخش عایق
4. بخش اسکرین عایق
5. بخش پرکننده یا فیلر
6. بخش نوار نیمه هادی کاغذی
7. بخش شیت هادی یا شیلد
8. قسمت لایه زیرین و بخش داخلی
9. بخش آرمور یا زره
10. قسمت شیت (غلاف) بیرونی یا ژاکت
کیفیت موثر در استاندارد کابل قدرت
به طبع کیفیت مواد تشکیل دهنده کابل قدرت در استاندارد آن بسیار موثر است. از طرفی به دلیل کاربرد حساسی که دارند باید از لحاظ ایمنی کاملا دقیق و حساب شده باشند. در ادامه عوامل موثر در کیفیت کابل فشار قوی را بررسی می‌کنیم.
● نوع رسانای به کار رفته:
در هسته کابل ها به عنوان رسانا معمولا از مس یا آلومینیوم تابانده شده استفاده می شود. در هر متر کابل، مس دارای وزن بیشتر و هدایت الکتریکی بالاتری در مقایسه با آلومینیوم است. برای عبور جریان مشخصی از برق سطح مقطع آلومینیوم باید ۱.۶ برابر بیشتر از سطح مقطع مس باشد. به همین دلیل قیمت کابل قدر با هادی آلومینیومی کمتر از هادی مسی است.
● حداکثر توان:
این ویژگی برای انواع کابل های قدرت متفاوت است که بر اساس شدت جریان محل مورد استفاده تعیین می‌شود. حداکثر توان یک کابل با مقاومت آن رابطه عکس دارد و بیشترین میزانی که برای یک کابل در نظر گرفته می شود ۲۳۰ ولت می باشد. البته کابل های فوق فشار قوی هم وجود دارند که علامت EHV روی آنها درج شده و توان تحمل تا ۴۰۰ کیلوولت را نیز دارند.
● جنس عایق:
یکی از اصلی ترین بحث ها در تولید کابل قدرت جنس عایق آن است. اگر پوشش مناسبی برای کابل اعمال نشود، با کوچک ترین آسیبی کابل به هسته می رسد و علاوه بر امکان برق گرفتگی خطرات جبران ناپذیری به جا می‌گذارد. این عایق ها معمولا از جنس پلاستیک فشرده، PVC و یا PE هستند.
● تعداد لایه:
تعداد لایه های موجود در هر کابل و سطح مقطع آن از عوامل مهم تعیین کیفیت کابل می باشند.